ماهیت علم جغرافیا

بى‏ گمان جغرافیا یکى از کاربردى‏ ترین علوم در جهان امروز و در عین حال منزوى و تا حدى ناشناخته در کشور ما تلقى مى‏ شود. ذهنیت و شناخت اکثریت مردم نسبت به این علم درحد تعاریف و ماهیت صرفا توصیفى مربوط به قرون 17 میلادى و پیش از آن مى‏ باشد. بسیارى از مردم حتى بدیهى‏ ترین و ابتدایى‏ ترین تعریف جغرافیا را نمى‏ دانند، این در حالى است که جغرافیا با زندگى مردم عجین است، عمرى به درازاى عمر بشر دارد و به تعبیرى جغرافیا دانش زندگى است . واژه جغرافیا در اذهان بسیارى از مردم کشورمان به اشتباه مترادف با نام کوهها، رودها، پایتخت ها، نژادهاو... و بعضا در سطحى بالاتر با شناخت وضعیت اقلیمى همراه شده است . این امر به گونه ‏اى است که به محض برخورد با هر تحصیل کرده‏ اى در این رشته، گویا با یک بانک اطلاعاتى و یا دایره‏ المعارف عمومى حجیمى روبرو شده ‏اند که داراى ظرفیت بالایى از نام مکانها و عوارض طبیعى و انسانى است، لذا پاسخگویى به پرسشهایى از این دست را وظیفه و نتیجه علمى هر فارغ ‏التحصیل و یا دانشجوى در حال تحصیل این رشته مى‏ دانند.  به اعتقاد نگارنده در پیدایش و بروز چنین نگرش اشتباهى به جغرافیا نه تنها کارشناسان و متخصصین این رشته به دلیل عدم ارائه آگاهى عمومى مقصرند، بلکه رسانه‏ هاى گروهى نیز على‏رغم پخش برنامه ‏هایى متنوع و بعضا برخوردار از ماهیتى جغرافیایى که هر یک در زیرمجموعه یکى از گرایشات این رشته علمى قرار مى‏ گیرد، از بیان چنین موضوعى آگاهانه یا ناآگاهانه اجتناب مى‏ ورزند. در این مجال سعى بر آنست تا ضمن بیان مختصرى از تحولات تاریخى صورت گرفته‏ درتعریف‏ و ماهیت‏ علم‏ جغرافیا از آغاز تا به امروز، با ذکر شاخه‏ هاى متنوع رشته مذکور در کشورهاى اروپایى و امریکایى و نیز در کشورمان ایران، اهمیت و جایگاه امروزین جغرافیاى کاربردى را در بین مجموعه علوم طبیعى و انسانى تاحدودى روشن نمود.